Rajd Krakowski, czyli wielka historia „świeżego” rajdu
Oficjalnie pierwsza edycja Rajdu Krakowskiego odbyła się w 1976 roku. W 2008 roku miała zostać zorganizowana przez Automobilklub Krakowski edycja jubileuszowa, pod numerem trzydziestym… a jednak okazało się, że to już 44. Rajd Krakowski. Jak to możliwe? Po wielu latach postanowiono połączyć numerację z innym imprezami rajdowymi odbywającymi się na przestrzeni lat w dawnej stolicy Polski.
Podstawowe informacje
Rajd Krakowski to cykliczna impreza rajdowa rozgrywana w Małopolsce na nawierzchni asfaltowej. W latach 1976-2002 oraz 2008 był rundą Rajdowych Samochodowych Mistrzostw Polski, a w latach 1997 oraz 2000-2001 także Rajdowych Mistrzostw Europy (ERC). Odbywa się zazwyczaj wiosną (kwiecień-maj), chociaż w niektórych latach organizowano go także w lipcu-sierpniu. Swoją historią wiąże się z Rajdem Krokusy oraz Rajdem Ziemi Krakowskiej, jak również z faktem, iż na ziemi krakowskiej przez lata rozgrywano Rajd Polski.
Zanim nastał Rajd Krakowski…
Rajd Krakowski 2008Źródło: commons.wikimedia.org. Autor: Igor Stawiarski
Autorzy strony poświęconej Rajdowi Krakowskiemu dowodzą, że rajd jest o wiele starszy niż jego oficjalna numeracja, a pierwsze zmagania rajdowe na ziemi krakowskiej rozpoczęły się najpóźniej w dekadzie powojennej. Z uwagi na brak Rajdowych Samochodowych Mistrzostw Polski były one jednak odrębnymi bytami, których wyniki nie przeszły do historii. Pierwszy Rajd Ziemi Krakowskiej miał się odbyć już w 1948 roku i obejmować trasę z Krakowa do Zakopanego, którym to szlakiem pójdą później Rajdy Polski oraz rajdy zimowe uwzględnione w terminarzu pierwszych sezonów Mistrzostw Polski.
W latach pięćdziesiątych odbywały się w Krakowie imprezy z cyklu „Jednodniowa Jazda Konkursowa”, co wynikało z warunków pogodowych uniemożliwiających bardziej rozbudowane zmagania rajdowe. Z kolei w 1956 roku Kraków przejął od Katowic otwierającą rundę Mistrzostw Polski – Zimowy Ogólnopolski Raid Samochodowy. Zlot gwiaździsty zakończony wspólną trasą z Krakowa do Zakopanego przyjął się na tyle, że kolejne edycje rajdu zimowego także organizowano w Krakowie, chociaż w 1957 roku zimową rundę Mistrzostw Polski zastąpił Rajd Dolnośląski.
W kolejnych latach organizowano na szczeblu okręgowym Rajdy Ziemi Krakowskiej, a także Rajdy Krokusy lub Rajdy Krokusów (dokładna nazwa różni się w zależności od źródeł). Krakowski oddział Polskiego Związku Motorowego był też organizatorem kolejnych edycji Rajdu Polski. W strukturach organizatorów narastały jednak napięcia, które zaowocowały nieudanym Rajdem Polski w 1974 i całkowitą niemal wymianą kadry Automobilklubu Krakowskiego. Kraków stracił czołowy polski rajd na rzecz Wrocławia, a na gruncie tej straty wyrósł pomysł nowych zmagań – Rajdu Krakowskiego.
Rekordy i sukcesy
Rajd Krakowski 2008Źródło: commons.wikimedia.org. Autor: Igor Stawiarski
Po sukcesie pierwszej edycji Rajdu Krakowskiego w 1976 (wygranej przez załogę Andrzej Jaroszewicz/Ryszard Żyszkowski we Fiacie 124 Abarth Rallye), w kolejnych latach zdecydowano się połączyć nową imprezę z rozgrywanym równolegle Rajdem Krokusy/Krokusów. Od pierwszej odsłony nowy rajd trafił do kalendarza Mistrzostw Polski. W latach 1976-1997 odbywał się właściwie nieprzerwanie, jako jeden z niewielu rajdów przetrwał zawieruchę stanu wojennego i kryzysu. Wyjątkiem była edycja z 1981, którą odwołano ze względu na żałobę po prymasie Stefanie Wyszyńskim.
Przez lata rozgrywania Rajdu Krakowskiego asfaltowe trasy Małopolski szlifowali czołowi kierowcy kraju: Marian Bublewicz, Andrzej Koper, Krzysztof Hołowczyc, Leszek Kuzaj… Lista jest długa, chociaż największe wrażenie robi osiągnięcie Bublewicza, który był aż ośmiokrotnym triumfatorem imprezy, w tym aż pięciokrotnym z rzędu (w latach 1988-1992). Olsztynianin najczęściej też stawał na podium – dziewięć razy. Nie był jednak najczęstszym uczestnikiem imprezy, ten tytuł należy bowiem do Marka Ryndaka, który meldował się na starcie Rajdu Krakowskiego niemal dwudziestokrotnie, lecz ani razu nie wygrał.
Otwarcie na Europę
W roku 1992 Rajd Krakowski zyskał status międzynarodowego. W siedemnastej odsłonie imprezy wzięli udział kierowcy nie tylko z Polski, ale także z Litwy oraz reprezentujący Wielką Brytanię Jerzy Pajdak. Niestety, impreza zakończyła się po dziewiątym odcinku specjalnym, kiedy to wskutek wypadku zginęło dwoje kibiców.
Geografia czołówki Rajdu Krakowskiego rozszerzyła się znacząco, kiedy zawody te zostały rundą Rajdowych Mistrzostw Europy na rok 1997, a potem lata 2000-2001. W czołowej dziesiątce plasowali się wówczas prócz Polaków także reprezentanci Danii (Holger Helle i Per Brodersen na dziewiątym miejscu w 1997 roku), Słowacji (Bedřich Habermann i Emil Horniaček – dziesiąta załoga 1997) czy Szwecji (Per Carlsson, pilot Łukasza Sztuki – czwarte miejsce w 2001 roku). Dominowali jednak Polacy. Pierwszym zagranicznym triumfatorem rajdu był dopiero Bryan Bouffier w 2008 roku.
Rajdu nie rozgrywano w latach 1998-1999 z powodu kryzysu. Po roku 2002, kiedy na trasie rajdu zginął pilot Bartłomiej Sitek, przestał być zaliczany do klasyfikacji Mistrzostw Polski, a fakt ten zmienił się tylko na okazję 2008 roku. Po 45. edycji, odbywającej się w roku 2010, Rajd Krakowski na dłuższy czas zniknął z motorsportowej mapy Polski.